Słowniczek pojęć: sebum i seboregulacja

Czy wiesz, że sebum jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania skóry? Niestety zarówno nadmiar, jak i niedobór tej substancji jest niekorzystny. Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej na temat sebum i seboregulacji.

Sebum – co to takiego?

Skóra jest narządem wymagającym nieustannej ochrony. Dobra kondycja tego organu zależy od prawidłowego przebiegu wielu naturalnych procesów, a także od dodatkowego wsparcia w postaci odpowiedniej pielęgnacji.

Do naturalnych mechanizmów ochronnych skóry należy produkcja sebum, czyli łoju skórnego. Sebum to mieszanina lipidów nabłonkowych. Ma postać tłustej, nieco lepkiej wydzieliny. Za jego produkcję są odpowiedzialne gruczoły łojowe, znajdujące się w skórze właściwej niemal na całym ciele. Największe nagromadzenie gruczołów łojowych występuje na twarzy i na głowie. Łój wydostaje się przez mieszki włosowe na powierzchnię skóry, gdzie przybiera lekko kwaśne pH.

Sebum wchodzi w skład bariery hydrolipidowej. Do jego zadań należy:

• ochrona skóry przed czynnikami zewnętrznymi,
• zapobieganie nadmiernej utracie wody z naskórka (TEWL),
• podtrzymywanie elastyczności naskórka,
• utrzymywanie właściwego pH skóry.

Odpowiedni poziom sebum jest więc niezbędny do zachowania zdrowia i dobrej kondycji skóry. Jednak z łojem skórnym wiąże się także szereg pielęgnacyjnych wyzwań.

Sebum i wyzwania pielęgnacyjne

Łój skórny gromadzi się na powierzchni naskórka, gdzie miesza się z martwymi komórkami warstwy rogowej, z potem, zanieczyszczeniami i pozostałościami makijażu. Wszystko to składa się na środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii, wyprysków, stanów zapalnych, a nawet schorzeń. Właśnie dlatego tak ważne jest regularne oczyszczanie i złuszczanie skóry.

Wyzwaniem okazuje się także utrzymanie właściwego poziomu wytwarzania łoju skórnego, czyli seboregulacja. Niekorzystny jest zarówno nadmiar sebum, jak i jego niedobór. Zaburzona aktywność gruczołów łojowych to bardzo częsty problem.

Nadmierne wydzielanie sebum zwane łojotokiem sprawia, że skóra staje się tłusta i skłonna do niedoskonałości. Cera się błyszczy, a nakładany na nią makijaż łatwo spływa. Pory są rozszerzone, pojawiają się zmiany zapalne, wypryski, zaskórniki zamknięte i zaskórniki otwarte. Dotyczy to przede wszystkim strefy T na twarzy, ale także pleców, dekoltu i innych miejsc na ciele. Łojotok jest charakterystyczny dla cery tłustej i dla cery mieszanej. Jest jedną z przyczyn trądziku pospolitego (cera trądzikowa).

Z kolei zbyt mała ilość sebum produkowanego przez gruczoły łojowe jest charakterystyczna dla skóry suchej i dla skór dojrzałych. Niedobór łoju skórnego sprawia, że cera się przesusza, traci elastyczność i jędrność, staje się cienka i wiotka. Jest przez to podatna na wszelkie uszkodzenia i podrażnienia. Niskiemu poziomowi wytwarzanego sebum towarzyszy często uczucie ściągnięcia, swędzenia i pieczenia.

Niedobór lub nadmiar sebum – przyczyny

Ilość wydzielanego sebum jest częściowo związana z wiekiem – aktywność gruczołów łojowych stopniowo spada. Jednak to tylko jeden z czynników, od których zależy niedobór lub nadmiar łoju skórnego. Ilość wytwarzanego sebum ma bardzo często związek z gospodarką hormonalną. Łojotok występuje zwykle w okresie dojrzewania, podczas menstruacji oraz w okresie okołomenopauzalnym.

Do czynników warunkujących ilość wydzielanego sebum należą także:

• skłonności genetyczne,
• niewłaściwa dieta,
• stres,
• wpływ promieniowania UV,
• zanieczyszczenia środowiska (np. smog),
• zaburzenia trawienia,
• zmiany temperatury i wilgotności powietrza.

Nadmierna produkcja sebum a trądzik pospolity

Jedną z konsekwencji zwiększonego wydzielania sebum jest trądzik pospolity. Ta przewlekła choroba skóry dotyczy nie tylko osób młodych. Może wystąpić w każdym wieku, ponieważ ma ścisły związek z nieuregulowaną pracą gruczołów łojowych. Objawy trądziku pospolitego są spowodowane łojotokiem, który występuje najczęściej na twarzy, szyi, plecach, dekolcie i ramionach. Nadprodukcja sebum powoduje powstawanie grudek, wyprysków, krost, guzków, zaskórników otwartych, zaskórników zamkniętych i torbieli ropnych. Zmianom towarzyszy często stan zapalny.

Nieleczony trądzik i niewłaściwa pielęgnacja cery trądzikowej może prowadzić do powstawania przebarwień pozapalnych, blizn i groźnych powikłań. W przypadku trądziku pospolitego bardzo ważna jest seboregulacja i dogłębne oczyszczanie skóry. Dotyczy to zarówno trądziku młodzieńczego, jak i trądziku u dorosłych. Niektóre przypadki tego schorzenia wymagają dodatkowo farmakoterapii.

Seboregulacja

Jak uregulować pracę gruczołów łojowych? Istotny jest przede wszystkim dobór odpowiednich kosmetyków do pielęgnacji domowej. Pogląd, że tłustą cerę trądzikową trzeba wysuszać, to mit. Każda skóra, również cera tłusta i mieszana lub inna z objawami trądziku pospolitego, wymaga właściwego nawilżania.

Zanim jednak nawilżymy cerę tłustą, trądzikową lub jakąkolwiek inną, musimy zadbać o dogłębne oczyszczanie. Kolejnym ważnym etapem pielęgnacji skóry jest złuszczanie. A gdzie w tym wszystkim seboregulacja? Otóż kosmetyki sebostatyczne można wprowadzić niemal na każdym z etapów pielęgnacji skóry. Ważny jest właściwie ułożony plan pielęgnacyjny, czyli taki, który poprzez precyzyjne składniki aktywne odpowiada na konkretne potrzeby skóry.

Krem seboregulujący jest istotnym elementem beauty planu szczególnie w przypadku cery tłustej lub mieszanej. Stosowanie kosmeceutyku z sebostatyczną substancją aktywną znacząco ułatwia redukcję problemów skórnych. Z czasem zmniejszy także skłonność skóry do zmian trądzikowych. Wszystko to jest możliwe dzięki działaniu u źródła problemu – krem reguluje pracę gruczołów łojowych. Najlepszy krem do seboregulacji to taki, który zapewnia skórze nie tylko normalizację wydzielania sebum, lecz także nawilżenie i odżywienie zgodnie z indywidualnymi potrzebami cery.

O seboregulację należy zadbać przede wszystkim na co dzień, w domu. Substancje sebostatyczne mogą się znajdować w składzie kremów i innych kosmetyków do pielęgnacji domowej. Od czasu do czasu warto także wybrać się do kosmetologa lub kosmetyczki na seboregulujący (normalizujący) zabieg kosmetyczny.

Kwas migdałowy i inne sebostatyczne składniki aktywne

Istnieje szereg składników aktywnych, które pomagają kontrolować nadmierne wydzielanie sebum. Jednym z nich jest kwas migdałowy. Ten alfa-hydroksykwas jest stosowany zarówno w produktach do pielęgnacji domowej, jak i w profesjonalnych zabiegach kosmetycznych. Ma większą moc niż np. kwas glikolowy, a dzięki dużej cząsteczce jest pozbawiony właściwości drażniących. To doskonały wybór w przypadku trądziku pospolitego i skóry tłustej z licznymi zaskórnikami.

Kwas migdałowy może przynieść spektakularne efekty estetyczne – szczególnie jeśli połączymy go z innymi składnikami odpowiadającymi na potrzeby skóry. Bywa na przykład tak, że skóra trądzikowa oprócz normalizacji wymaga rozświetlenia, regeneracji, ochrony antyoksydacyjnej oraz redukcji oznak stresu i starzenia. W takim przypadku świetnym pomysłem będzie C-flush mandelic – normalizująco-rozświetlający zabieg z witaminą C i kwasem migdałowym. 

Kosmetyki z kwasem migdałowym na twarz można włączyć do całorocznej pielęgnacji domowej. Cenne mogą się też okazać inne połączenia składników aktywnych, np. retinolu i witaminy C w ramach kuracji rozświetlająco-normalizującej. Wszystko zależy od indywidualnych potrzeb skóry. Warto poradzić się w tej kwestii kosmetologa w zaufanym gabinecie kosmetycznym.

Na liście skutecznych składników aktywnych o działaniu seboregulującym (sebostatycznym, normalizującym) znajdują się:

• kwas migdałowy
• retinoidy
• kwas glikolowy
• kwas pirogronowy
• kwas salicylowy
• kwas szikimowy
• kwas azelainowy
• cynk
• ekstrakt z oczaru wirginijskiego
• olej jojoba

Niedobór sebum – co robić?

Wiele mówi się o seboregulacji w przypadku łojotoku (nadmiaru sebum), a znacznie mniej o pielęgnacji skóry ze zbyt niską produkcją sebum. Niedobór łoju sprawia, że skóra jest sucha, cienka, wiotka i mało elastyczna. W takiej sytuacji koniecznością staje się odbudowa bariery hydrolipidowej i pobudzenie naturalnych procesów ochronnych skóry. Przydatne będą kosmetyki ze składnikami naturalnego NMF skóry. Jeśli spadek aktywności gruczołów łojowych dotyczy skóry dojrzałej, warto zaopatrzyć się w kosmetyki z substancjami zwiększającymi jędrność i elastyczność cery, np. z peptydami.

Cera tłusta, cera trądzikowa. Jak jeszcze regulować sebum?

Odpowiednia pielęgnacja cery trądzikowej, cery tłustej czy cery mieszanej to podstawa, ale można ją wesprzeć dodatkowymi działaniami. Należą do nich:

• dieta bogata w NNKT – należy pamiętać o kwasach omega, które rozrzedzają sebum i zmniejszają skłonność skóry do niedoskonałości;
• dostarczanie witaminy A, C, E, witamin z grupy B, cynku, selenu i krzemu;
• ograniczenie słodyczy, żywności wysoko przetworzonej, alkoholu, cukru, fast foodów, produktów mlecznych;
• nawadnianie organizmu;
• higiena – mycie skóry letnią wodą;
• zwalczanie nawyku dotykania twarzy i włosów (powoduje to szybsze przetłuszczanie się).